Wim van der Ros

Historie begraafplaats d’Ekker

Al in de 13de eeuw zou er sprake zijn geweest van een parochie Zonderwijk, welke viel onder de abdij van Postel. Een kerk was midden in de akkers gevestigd. Naast dat in de kerk begraven werd, werden ook op het rond de kerk gelegen kerkhof de doden begraven. Niet alleen katholieken, ook protestanten werden hier op dit kerkhof begraven. Eind 18de eeuw - bij de scheiding van kerk en staat en de herverdeling van het kerkelijk bezit - kwam in Veldhoven de gemeente met de katholieken en hervormden overeen dat het kerkhof eigendom zou blijven van de beide kerkgenootschappen.
Toen in de 19de eeuw in Veldhoven nieuwe katholieke kerken werden gebouwd en de bouwvallige kerk op de akkers was gesloopt, werden katholieken vanaf 1893 alleen nog maar op de kerkhoven rond de nieuwe kerken begraven en werd het katholieke deel van deze begraafplaats gesloten voor nieuwe grafleggingen. Naast het ‘hervormde deel’ van de begraafplaats kon er vanaf 1904 ook op een afgescheiden deel, de dan ‘algemene begraafplaats’, worden begraven.
Opvallend is dat begin 20ste eeuw twee grafpercelen, in tegenstelling tot een normaal ‘gebruiksrecht’, zijn gekocht. Dat gold voor familiegraven van de familie Platteel en de familie Van Doorne. Hendrik Willem Platteel, eigenaar van een sigarenfabriekje, was ook lid van de gemeenteraad en kerkvoogd. Ds. van Doorne was vanaf 1917 als predikant verbonden aan Veldhoven.
Uitbreidingsplannen van de in 1921 ontstane gemeente Veldhoven (met zijn meerdere dorpskernen) leidde tot de ontwikkeling van de wijk d’Ekker (op ‘de akkers’) welke tussen 1952 en 1957 werd gerealiseerd. Het bezwaar van de kerkenraad van de Hervormde Kerk dat gebouwd zou worden binnen 50 meter van de begraafplaats hield geen stand. Slechts een beperkte groene ruimte resteerde rond de Oude Kerkhof. Overigens werd aan de zuidzijde van de nieuwe wijk d’Ekker een nieuw raadhuis geprojecteerd. Waar dit uiteindelijk geen doorgang vond, werd op die plaats later de Immanuelkerk gebouwd.

 

Een nieuwe gemeentelijke begraafplaats

Gemeentelijke plannen voor een nieuwe begraafplaats, de latere De Hoge Boght, omvatte ook een toekomstige opheffing van de begraafplaats in d’Ekker. In 1972 memoreerde ds. Schiebaan van de Gereformeerde Kerk in een brief aan de gemeente “dat tegen toekomstige sluiting en opheffing van de begraafplaats d’Ekker geen bezwaar bestaat mits opheffing zal leiden tot een eervolle instandhouding van het terrein.” Hij vraagt dan om meer zekerheid hierover. Wethouder Kalter antwoordt dat “het gemeentebestuur overeenkomstig de wens van de Gereformeerde Kerk ernaar streeft het kerkhof d’Ekker te sluiten om het daarna in zijn huidige vorm te conserveren”.

 

De opheffing van de begraafplaats

In 1960 wordt het op de begraafplaats staande lijkenhuisje gesloopt en wordt het kerkhofterrein ingericht als openbaar parkje, met uitzondering van het deel dat nog als protestantse begraafplaats in gebruik is. Nadat op 1 mei 1978 de algemene begraafplaats De Hoge Boght aan de Eindhovensebaan in gebruik werd genomen, was dat aanleiding voor de kerkenraad om in principe niet meer te begraven op De Oude Kerkhof. Slechts bijzetting van echtgenoten zou mogelijk blijven.
Toen in 1991 het proces van de opheffing werd ingezet, onderzochten Jitske Wassenaar en Ada van der Ven (archiefcommissie) hiertoe de archieven van onze kerk. Hierbij bleek het aanwezige register niet verder terug te gaan dan 1925. Vanaf dat jaar bleken 53 grafleggingen te zijn geregistreerd waarvan de jongste in 1986. Omdat daarvoor de wettelijke grafrust van tien jaar nog niet was verstreken bleek ontheffing nodig om tot overplaatsing naar De Hoge Boght over te kunnen gaan.
Op initiatief van Stichting Historisch Erfgoed Veldhoven (SHEV) werd de geschiedenis van het terrein van de ‘Oude Kerkhof’ zichtbaar gemaakt. Zo werd de plattegrond van de kerk met bestrating aangegeven, werden enkele muurfragmenten gereconstrueerd en werd de oude oostelijke perceelsgrens gemarkeerd met een beukenhaagje. Ook plaatste de SHEV een informatieplaquette.

 

 

Herbegraving op De Hoge Boght

In 1992 wordt in een overeenkomst tussen de Reformatorische Kerkengemeenschap en de gemeente Veldhoven besloten ‘De Oude Kerkhof’ op te heffen en – na informatie aan de nabestaanden – de stoffelijke resten te herbegraven op De Hoge Boght. Op donderdag 29 oktober 1992 vond hier met een korte plechtigheid de herbegraving plaats, waarbij o.a. nabestaanden en onze beide predikanten aanwezig waren. De families Platteel en Van Doorne werden elk begraven op een reguliere grafpositie en de overige stoffelijke overschotten kregen één gezamenlijk grafveldje, een ossuarium in grafkamer F. Een gedenksteen met lage beplanting markeert dit graf.

 

Op initiatief van Jitske Wassenaar is de voormalige luidklok van de Ichthuskerk, die na sluiting van deze kerk in de Immanuelkerk was opgeslagen, overgedragen aan de gemeente en kreeg deze een plaats in een nieuwe klokkenstoel in het centrum van De Hoge Boght.